Nieuwsbrief Watergras Natuurlijk!

In de nieuwsbrief van 15 augustus 2025 informeerden we over de plaatsing bijenhotels in onze wijk en zoals daarin aangekondigd, volgt hier het tweede bericht over dit onderwerp.

Het bijenhotel aan de ingang van de Waterruit had een lastige start op die kale strook grond: wel huisvesting maar geen voedsel. Gelukkig zijn er verrassend snel kleurrijke nectarleveranciers opgekomen. De bloemen staan pal voor de deur van het hotel en dat vergroot de kans op bewoning. Veel solitaire bijen hebben een beperkte vliegafstand om voedsel te zoeken, daarom is het ideaal als er veel bloemen staan tussen 50 – 100 meter van een bijenhotel. Vanaf volgend jaar hebben bijen nog meer keus: de gemeente gaat ook de twee grasstroken even verderop langs de ingang van de Waterruit – na het elektriciteitshuisje – omtoveren tot bloemenweiden. Christa en ik namen een kijkje bij het hotel en zagen dat de bloemen al goed bezocht worden door bijen. Het antwoord op de vraag ‘welke bijen?’ moeten we schuldig blijven. Het is dan ook een hele kunst om bijen te herkennen, want er zijn in Nederland wel 360 soorten. De honingbij is de bekendste soort. In Nederland leven honingbijen voornamelijk in bijenkasten die worden beheerd door mensen. De andere soorten zijn wilde bijen, die solitair leven. Hommels zijn ook bijen, ze zijn wat groter en behaarder dan de andere soorten. En nog een verschil: hommels zijn sociaal levend met een koningin en werksters. Alarmerend is dat meer dan de helft van de bijensoorten op de rode lijst van bedreigde dieren staat. We namen even de tijd om te ontdekken of het hotel al bezoekers heeft. Tot onze verrassing blijken al meerdere bamboestengels afgesloten met een laagje aarde. Aha, zo hebben we toch één bijensoort ‘herkend’, namelijk de metselbij. Deze bijen leggen hun eitjes in de holle stengels, voorzien ieder eitje van stuifmeel en nectar (het ‘bijenbroodje’), dekken dit af met wat aarde en leggen dan het volgende eitje enz. Als de holle stengel helemaal vol is, wordt deze aan het eind ‘dichtgemetseld’ met aarde. De holtes in een hotel worden ook gebruikt als schuil- en overwinteringsplek en overigens niet alleen door bijen maar ook door andere insecten zoals lieveheersbeestjes en vlinders. De benaming ‘insectenhotel’ dekt de lading daarom beter dan ‘bijenhotel’. Het insectenhotel ‘Waterruit’ staat helemaal zoals het hoort: op de zon (tussen zuidoost en zuidwest), een afdakje voor een beetje beschutting tegen wind en regen en tussen de 1 – 2 meter van de grond. De strook grond is nog niet helemaal begroeid, maar dat heeft voor een aantal bijen ook z’n voordelen. Metselbijen vinden er leem/klei om hun eitje mee af te dekken. En wel 70% van de wilde bijensoorten nestelt en overwintert in de grond, het liefst op een zonnige plek en wat zanderige aarde. Het is dan ook belangrijk om dit stukje natuur te bekijken vanaf de stoep. Wil je het van nóg dichterbij bekijken, gebruik dan een verrekijker. Je buurtgenoten zullen na lezing van deze nieuwsbrief daar niet vreemd van opkijken.

Bronnen: de ogen van Christa en Tineke en voornamelijk deze websites: ivn.nl – knnv.nl – bijenstichting.nl – natuurmonumenten.nl en milieucentraal.nl

Op deze sites kun je ook informatie vinden over het maken van een insectenhotel. Dat kan eenvoudig met bijvoorbeeld een wijnkistje (leuk tweede leven!), bamboestengels en wat leem/klei. Of leg een boomstronk met natuurlijke holtes en/of wat boorgaten op een zonnige plek. Het allereenvoudigste is een plekje voor de grond-nestelaars: een open stukje zanderige grond op een zonnig plekje.

Heb of maak je geen slaapplekken zorg dan wel voor nectarbronnen. In de bijgevoegde bijenboog staan voorbeelden van bloeiende inheemse planten het hele jaar door. Meer informatie is te vinden in de bijlagen bij onze nieuwsbrief ‘redt de bij’ van 7 april 2025 (in het ‘berichtenarchief weetjes’ van de werkgroep Watergras Natuurlijk!).

https://www.milieucentraal.nl/huis-en-tuin/tuin/tips-voor-een-bijenvriendelijke-tuin

Bij de nieuwsbrief van 15 augustus plaatsten we de plattegrond waarop de gemeente de locaties van de insectenhotels en de bloemstroken met rood heeft ingetekend. We sturen deze plattegrond voor de duidelijkheid nu nog een keer mee. De aanleg zal in het laatste kwartaal 2025 plaatsvinden.

28 augustus 2025
Werkgroep Watergras Natuurlijk!
Tineke Jongeneel en Christa Schut

Kwam het bijenveldje uit de lucht vallen? Raadsel opgelost.

Een en al verwarring voor ons als wijkbewoners: In juli graaft een machine de grond af bij de ingang van de Waterruit. Waarom, wat, hoezo en wie zit daar achter? Komen hier soms de ondergrondse containers?? Maar nee kort daarna staat er een bijenhotel.
Wie heeft dit bedacht? De gemeente soms??
Dus ga ik onze ingang bij de gemeente polsen: “Blij verrast zijn wij, Werkgroep Watergras Natuurlijk! met de aanleg van het bijvriendelijke veldje plus bijenhotel.”
Ja, verrast zijn we na de eerdere verontwaardiging vanwege de maaiactiviteiten in maart. De bollen vorig jaar november gepoot door wijkbewoners in de boomspiegels zullen niet gaan bloeien. We melden onze “teleurstelling” bij de projectmedewerker Groen Moet Je Doen en vragen als compensatie bollen te ontvangen in het najaar. Op deze mail komt geen reactie.

En nu een bijenhotel. Wat blijkt. Deze plaatsing is wel degelijk bedoeld als compensatie.
De groenbeheerder mailde het volgende: “Fijn om te horen dat jullie blij zijn met de aanleg van het bijenveldje.
Het idee is om de omcirkelde delen in de afbeelding hieronder te voorzien van een bonte berm mengsel. Het aanleggen van deze stroken zal plaatsvinden tussen oktober en december. Op beiden locaties zullen een infobord en insectenhotel komen […]”

Hier de betreffende afbeelding met de omcirkelde delen.

Hoe nu verder? In oktober november worden de stroken aangelegd en voorzien van een bont bijenmengsel waaronder bloembollen.
En ook wordt ons het volgende toegezegd: Bij toekomstige werkzaamheden wordt er opgelet dat deze locaties niet als opslagplaats gebruikt zullen worden.

Wij alsnog blij én de bijen blij.
Dit is bericht één over het bijenhotel.
Werkgroep Watergras Natuurlijk!
Christa Schut
N.B. de ingezaaide bloemen die nu bloeien zijn korenbloem, gele ganzenbloem en kamille.

Tijdens de laatste ALV kreeg de werkgroep “Watergras Natuurlijk!” positieve reacties; daar zijn we ‘natuurlijk’ heel blij mee. En we kregen input: willen jullie eens iets schrijven over het nut van meeuwen? Een vraag die je filosofisch kunt opvatten, maar de achtergrond van de vraag is enige irritatie over meeuwen. Het zal meer mensen wel eens storen: meeuwen kunnen flink kabaal maken en als ze dan ook nog je lekkere visje of patatje uit je handen wegkapen …. daar maak je als meeuw geen vrienden mee.

Een leuke uitdaging voor onze werkgroep deze vraag. Wij bekeken het iets breder en vroegen ons af of er ook plezier te beleven is aan de meeuw? Dat laatste zou je wel denken, want er is zelfs een naam voor een meeuwenliefhebber: larofiel. Onze werkgroep is recentelijk uitgebreid maar in ons midden bevindt zich (nog ..) geen larofiel, zodat onze informatie afkomstig is van diverse externe bronnen: KNNV Gouda, Staatsbosbeheer, Vogelbescherming, de Vogelscheurkalender 2025, Wikipedia en het boekje “Stadse beestjes” van bioloog-schrijver Remco Daalder en ja, we vroegen het ook aan ChatGPT.

Het roofgedrag van meeuwen is meestal nuttig: meeuwen zijn aaseters en helpen om dode dieren op te ruimen, etensresten en organisch afval te verminderen en de verspreiding van ziektes in toom te houden. Overlast voor mensen ontstaat op plekken waar vaker afval te vinden is. Desgevraagd laat “De Ballon” weten dat zij geen last hebben omdat er altijd wordt opgeruimd. Goed om te weten dat je patatje daar dus veilig is. Meeuwen eten ook andere dieren zoals kleine vissen, kreeftachtigen en insecten en houden daarmee populaties van andere soorten in balans. Meeuwen zijn op hun beurt voedsel voor grotere roofdieren zoals roofvogels en vossen. Zo vormen meeuwen dus een schakel in het ecosysteem.

Meeuwen zijn slimme en sociale dieren. Ze kunnen zich goed aanpassen aan veranderende omstandigheden. Zo trekken er meer meeuwen landinwaarts vanwege voedselgebrek en natuurlijke vijanden aan de kust. Hun schelle roepen heeft een aparte en grappige naam: ‘kliauwen’. Al kliauwend communiceren ze met elkaar over gevaar en vindplaatsen van voedsel en zomaar dollen met elkaar. Je kunt dat af en toe boven de wijk horen als er een groep aan het zwermen is of ‘wolken’ zoals Remco Daalder het noemt. Daalder beschrijft dat meeuwen ’s morgens in wolken boven het IJ verzamelen om vervolgens ‘aan het werk’ te gaan: voedsel vergaren op verschillende, vaste foerageerplekken. Net als de mens altijd naar hetzelfde ‘kantoor’, aldus Daalder. Die wolken fungeren ook als crèches: de jonkies krijgen vliegles en worden door de volwassenen beschermd tegen roofvogels. De Ravenbergse plas in het Reeuwijkse plassengebied, de mooie ‘achtertuin’ van onze wijk, fungeert als kraamkamer van kokmeeuwen en zwartkopmeeuwen. Deze vogels weten ieder voorjaar vanuit hun overwintergebieden feilloos de broedeilandjes in het plassengebied terug te vinden; dat blijft toch bijzonder. Eenmaal aangekomen na de lange vliegreis barst het kliauwen los: om een partner aan te trekken en later om het nest te beschermen. Mooi om dat te observeren tijdens een tochtje door het plassengebied, te voet, op de fiets of met de boot. Om daarna weer te genieten van onze mooie groene en rustige wijk.
Ja, meeuwen zijn nuttig en je kunt er plezier aan beleven, maar als bewoners in de wijk zijn ze minder op hun plaats. Als we met elkaar onze wijk vrij houden van zwerfafval en onze tuinen na een gezellig etentje netjes opruimen, dan helpt dat om ergernis aan deze vogels buiten de deur te houden.

Werkgroep Watergras Natuurlijk!
Tineke Jongeneel en Gaike de Gaaij

Ondertussen weten we dat er meer hoosbuien zullen komen naast de hitte golven.
En nu blijkt dat groene opritten daar een positieve buffer bij kunnen zijn.
De meeste huizen in onze wijk hebben een eigen oprit en misschien kunnen we je inspireren om die eens op de schop te nemen.
Tegel wippen is ook hier van toepassing. En de gemeente Gouda haalt de overtollige tegels op met de tegeltaxi.

Het idee is dat je zorgt voor stevige ondergrond, maar bij ons is dat al aardig aangestampt.
Dan koop je waterdoorlatende tegels van 20x40cm, die 20cm diep zijn. Die zijn zo sterk dat er een zware auto op kan staan zonder breken. Maar er zijn ook andere modellen te koop. En in verschillende kleuren.

Ik heb een rondrit door de wijk gemaakt en kwam duidelijke voorbeelden tegen.

Gerard op Waterruit 152. Hij heeft worteldoek eronder gelegd. En tussen de tegels grind, zodat het stevig ligt en er weinig onkruid op groeit. Met het zigzag-model kan je er verschillende patronen leggen; net wat je leuk vindt.

Alies op Struisgras 28 heeft het pas laten aanleggen, met behoud van de wortels van een oude eik. Zij heeft de Hovenier Willemstein planten laten poten, net naast het wielenspoor, zoals sedum, Engels gras, campanula, dwergvrouwenmantel, kruipend zenegroen, rozenkransje en Kruiptijm.

En op Waterruit 100 zijn ook waterdoorlatende tegels gelegd met aarde en gras. Maar deze aarde laag is zo dik , dat je de tegels niet meer ziet. Dat betekent wel dat je elk jaar aarde moet aanvullen en eventueel gras bij-zaaien. Maar dan heb je wel een mooie, koele en rustgevende strook bij je huis.

En dan nog wat varianten in onze wijk:

We hopen dat het inspireert!
Creatief, mooi, divers enne …. je hoeft geen tegels te boenen tegen de groene algen aanslag!

Werkgroep Watergras Natuurlijk!

Hallo buurtbewoners,

Bij ingang van de wijk bij de Waterruit is een groot bijenhotel geplaatst door de gemeente.
En daar om heen is het omgeploegd om er bij-vriendelijke planten te zaaien. Ook de bloembollen krijgen daar een plek. (Dit te compensatie van het ommaaien van de bollen bij de boomspiegels dit voorjaar door de plantsoenendienst. Plattegrondjes waren te moeilijk voor ze}
Al met al een nieuwe kans voor een mooi stukje natuur in onze wijk!
Dit nieuws hoorde ik terloops van Ciska Jansen van de Groenplanning bij de gemeente.
Groet Gaike de Gaaij